Në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë u mbajt më 24 prill 2025, tryeza e rrumbullakët me temën “Studimet gjeografike mbi natyrën, shoqërinë dhe vendbanimet tona – pjesë e pandarë e albanologjisë, me qasje në sqarimin dhe argumentimin shkencor të shumë problemeve të saj”.

Kjo veprimtari u organizua nga Njësia e përkohshme e kërkimeve gjeografike, pjesë e ASHSH-së. Morën pjesë profesorë dhe pedagogë të gjeografisë nga disa universitete të vendit, publike e private; dhe profesorë e studiues të shkencave të afërta me gjeografinë. E pranishme ishte edhe kryetarja e bashkisë së Roskovecit, dr. Majlinda Bufi.

Në fjalën përshëndetëse, akad. Neki Frashëri, Kryetari i Seksionit të Shkencave Natyrore dhe Teknike, në emër të Kryesisë së ASHSH-së, përgëzoi pjesëmarrësit e këtij forumi për kërkimet shkencore, duke konkretizuar edhe nisjen e mbarë të punës së Njësisë së përkohshme të kërkimit gjeografik, e cila u zyrtarizua para pak javësh (më 6 mars 2025).

Objekti i diskutimeve të kësaj tavoline synon të drejtojë studimet gjeografike drejt Albanologjisë, me theks sqarimin e argumentimin shkencor në këndvështrimin gjeografik të shumë problemeve dhe tezave të saj.

Prof. dr. Dhimitër Doka drejtoi tryezën shkencore. Fillimisht ai falënderoi pjesëmarrësit e ardhur nga institucionet e Tiranës dhe nga universitetet e rretheve për praninë dhe kontributin e tyre në veprimtarinë e parë shkencore të Njësisë së përkohshme të kërkimeve gjeografike. Gjithashtu, ai shprehu mirënjohjen për prof. dr. Perikli Qiriazin, drejtuesin e Njësisë së kërkimit gjeografik, si dhe të gjithë kolegëve të tjerë themelues dhe mbështetës të kësaj njësie, e cila do të funksionojë për të mbajtur të gjitha kontributet e arritura dhe për t’i thelluar e çuar më tej ato, në një kohë që natyra jonë po përballet me ndryshime shumë të shpeshta dhe të parashikuara më parë, siç janë ndryshimet klimaterike dhe efektet e tyre; tjetërsimi dhe ndotja gjithnjë e më madhe e ambientit natyror, presioni human dhe menaxhimi i territorit etj. Po kështu shumë zhvillime demografike dhe sociale të vendit tonë këto tri dekadat e fundit nxjerrin gjithnjë e më shumë nevojën që ato të jenë në vazhdimësi në fokusin e studimit të tyre gjeografik.

Në fjalën e tij prof. dr. Perikli Qiriazi theksoi se një nga detyrat dhe synimet e mëdha të studimeve gjeografike komplekse e gjithëpërfshirëse për natyrën, shoqërinë, vendbanimet, trashëgiminë tonë natyrore e kulturore dhe shumë objekte të tjera gjeografike, është integrimi i tyre në fushën e Albanologjisë dhe forcimi i ndërveprimit me disiplinat e tjera. Ky ndërveprim ndihmon në sqarimin dhe argumentimin shkencor të shumë çështjeve dhe problemeve albanologjike. Gjeografia, me objektin e saj të gjerë studimor dhe me risitë e shumta metodologjike të vlerësimit shkencor të resurseve natyrore e njerëzore, përmes GIS-it, teknologjive gjeohapësinore, instrumenteve e teknikave për analiza hapësinore dhe eksplorime virtuale, mundëson analiza përgjithësuese shkencore, që i shërbejnë edhe zgjerimit e thellimit të studimeve albanologjike, forcimit të ndërveprimit të saj me disiplinat e tjera shkencore të afërta.

Në kuadër të këtyre problematikave, në këtë veprimtari shkencore u prezantuan tri studime nga prof. dr. Bilal Draçi, prof. dr. Pal Nikolli dhe prof. asoc. dr. Jostina Dhimitri, të cilat lidhen me studimet gjeografike mbi vendbanimet shqiptare; hartografinë historike në albanologji, si dhe këndvështrimet studimore gjeohistorike, metodologjike e modelet orientuese.

Gjatë prezantimit të punimeve shkencore nëpërmjet qasjeve kritike dhe argumentimit shkencor u demonstruan stereotipat, u sqaruan paradokset dhe u ofruan platforma të reja për të kuptuar sfidat që hasin rajonet tona: nga shfrytëzimi i burimeve natyrore dhe menaxhimi i rreziqeve mjedisore, deri tek dinamikat demografike dhe ruajtja e trashëgimisë kulturore të vendbanimeve shqiptare.

Në diskutimin e saj dr. Majlinda Bufi, foli për rëndësinë e aktivitetit dhe theksoi problemet e bashkisë së Roskovecit, zgjidhja e të cilave kërkon bashkëpunim me studiuesit gjeografë. Tërhoqi vëmendjen projekti për kthimin e rezervuarit të madh të Kurjanit në një aset turistik. Për të mos u përballur me probleme natyrore e sociale, ajo theksoi se duhet të kryhet studimi gjeografik.

Takimi u ndoq me interes nga të gjithë pjesëmarrësit, të cilët në diskutimet e tyre dhanë ide dhe mendime shumë të vlefshme për punën e mëtejshme.

Diskutuan profesorët Zydi Teqja, Hajri Hasko, Romeo Eftimi, Vasil Kristo, Valbona Duri, Thoma Shkira, Niko Rogo, Marenglen Sherifi etj.

Në fund, u bënë konkluzionet e veprimtarisë nga drejtuesi i saj prof.dr. Dhimiter Doka.