Qindra vjet më parë, kur Shqipëria nxirrte vetëm trima dhe luanë, në qytetin e dëgjuar të Krujës, te Kështjella e kastriotëve, rrinte parën zjarrit mbi një poltronë veneciane një zonjë bujare me flokë të bardha e me rroba të zeza, me fytyrë të hequr, të tharë, të vijosur prej hidhërimeve, si ndonjë e shenjtë madhështore që vuan e mundohet, po se thotë. Qe princesha Vojsavë, e veja e Gjon Kastriotit, e ëma e Skënderbeut.
Jashtë veriu i egër i maleve të Shqipërisë po frynte si i tërbuar, vërshëllente si i marrë nëpër vrimat dhe mazgallat, përziente valët e Adriatikut të fryra, perçeshkumë që përpiqeshin si kuçedra, fishkëllente si me kamxhik shkëmbinjtë e thatë që oshtinin dhe gjëmonin.
Qyteti i Krujës qe si i shkretuar. Në Fortesë valonte flamuri I Turqisë. Brenda në Kështjellë mbretëron një qetësi, një heshtje prej varri. Asgjë s’pipëtinë. Njerëzit atje s’flasin dhe baresin ngadalë në majë të gishtërinjve sikur ka ndonjë të vdekur në shtëpi, Zonja me flokë të bardha e me rroba të zeza i afrohet më tepër zjarrit që të ngrohet po më kot. E kishte zemrën e ngrirë.
Shtëpia e saj ka mbetur pa burrë, pa Zot. Katër djemtë që kish, i’a mori sulltani, si peng tridhjetë vjet më parë. Tre prej syresh vdiqën të helmuar; i katërti s’dihet a është i gjallë. Po edhe në rron, a do të kthehet vallë ndonjëherë? Vallë a mban mend t’ëmën, t’anë, Krujën, Shqipërinë, se qe çilimi kur ia rrëmbyen nga krahët? Dhe princesha Vojsavë qanë e i lutet perëndisë duarlidhur, zemërthyer: “ Tre mi more për mëkatet e mia, këtë të katërtin ma fal, mos ma merr, o Zot; mos na e mbyll shtëpinë” !
Në mur, përsipër vatrës, varej një shpatë e kohëve të vjetra që se ngre dot njeri i sotëm as me dy duar. Qe palla Kastriotëve, e mbajtur brez pas brez, prej trimave që nxori ajo derë e shkëlqyer. Turqit e shkelen dhe e plaçkitën Kështjellën, po pallën se nganë se asnjë s’qe i zoti ta përdorte. Vojsavë e varfër ngre kryet shpesh e shikon atë shpatë dhe sytë i mbushen me lot. Qanë nëna për një birë, qanë dhe shpata për një burrë. Ç’u bë ai djalë, ku është ai trim? Gjer kur do të valoj mbi fortesën e Krujës ai flamur i urryer i tiranit të huaj? Gjer kur do ta pres nëna të birin, Kruja të Zotin, Shqipëria t’anë, bota trimin që s’ka shokë?
Po përnjëherësh hapet dera dhe hynë brenda një luftëtar i hijshëm, fisnik dhe madhështor, hundë shkabë, sy petrit, me mjekër të gjatë e të dredhur, i veshur me çelik, i armatosur gjer në dhëmbë statuja e gjallë e Marsit. Vojsava kthehet e shikon përpiqet të ngrihet, po qëndron si e ngrirë nga kjo pamje e papritur. Fërkon sytë se mos sheh ëndërr. Luftëtari që hyri është gjallë si i shoqi, Gjon Kastrioti po më i ri, më i bukur, më i lartë…..
Në mos je hije e fantazmë që vjen të gënjesh një plakë të varfër, një qyqe të neveritur, ti je im bir, ti je Gjergji im. Fol! Fol! Mos më mundo.
Po luftëtari nuk flet dot. Ai që s’i ishin vrenjtur sytë kur i binin shigjetat dhe gjylet si breshër mbi supe, me qindra të vrarë e të plagosur rrotull, qanë tani si çilimi , bie më gjunjazi, i puth dorën princeshës së nderuar, po lotët e mbytin dhe se thotë dot, “ Unë jam”, por nëna e mori vesh. E njohu nga sjellja. Pastaj e njohu më mirë ajo dhe gjithë Shqipëria dhe bota nga ato që bëri.
Si mori bekimin e nënës dhe u bë dy herë më i fortë se më parë, rrëmbeu shpatën që varej në mur sikur të ishte pendë, e ngjeshi në brez dhe shkoi kaluar në fortesë.
Kruja që dukej si e shkretuar, lëviz dhe ngjallet. Burra, gra, fëmijë janë mbledhur në shesh të qytetit; ca të gëzuar si në dasmë, këndojnë, të tjerët qajnë të gjithë shikojnë në majë të fortesës, bërtasin dhe brohoritin.
Flamuri i huaj u hoq dhe tani valon në erë flamuri i Shqipërisë, për atë gëzohet populli, për atë tingëllojnë kambanat, për atë gjëmojnë topat. Ato që ngjajnë nën atë flamur, nën atë kryeushtar, i shkruan historia me shkronja të arta, i buçasin malet, brigjet dhe gurët e Shqipërisë, i tregojnë përrallat dhe legjendat e pleqve dimrit rreth vatrës.
Kështu, u ngrit më 1443 në vjeshtën e tretë, në kryeqytetin e vjetër të Shqipërisë, flamuri me shkabën e zezë me dy krerë…….. F.S. Noli
